|
يك باتري پاوربانكي خراب و كلا باتري هاي قابل شارژ ليتيومي، ميتواند داراي
شواهد ذيل باشد:
 نشت
كردن مواد شيميايي خصوصا روي سر اتصالات آن
بوي
بدي كه از باتري بمشام ميرسد.
باد
كردن بدنه آن تا حد انفجار
سريع
پر يا خالي شدن و يا عدم شارژ كامل
از
نظر اهمي يا صفر (اتصال كوتاه) يا بي نهايت (قطع) بودن.
اگرچه هيچگاه نبايد با
اهمتر دو سر هيچ باطرئي را اندازه گيري كرد. اما فقط هنگاميكه كاملا مطمئن شديد
باتري قابل شارژتان خراب است، اين آزمايش آخر، بمنزله گواهي فوت و صدور حكم كالبد
شكافي يا دفن آن ميباشد!
اينها موارد شايع فرسودگي باتري ميباشند. از نظر الكتريكي، باتري خراب تحت
شارژ، اكثرا سريعا به ولتاژ 4.22 رسيده و بعد از جدايي از شارژر، سريعا
به دو ولت يا كمتر ميرسد.
 يك
باتري كه سالها بيكار بوده ممكن است در وحله اول نتواند شارژ شود و ممكن است تصور
كنيم كه خراب است ولي در واقع باتري بخواب رفته و بايد با ولتاژ بالاتر آنرا از
خواب بيدار كرد و اين امر از عهده افراد غير متخصص خارج است و كاربر متخصص با
دستگاه خاصي كه دارد بميزان لازم به آن شوك داده و بيدارش خواهد كرد. اگرچه ممكن
است ديگر مثل يك باتري عادي عمل نكند.
 در
نواحي مرطوب مثل شمال ايران ممكن است ببينيد كه باتري ليتيومي تان هيچ علامي از
خرابي ندارد ولي ضعيف بوده و گاه قطع است و شارژ نميشود. آنرا از وسيله تان بيرون
آورده و به سر مسي آن دقت كنيد كه آيا سولفاته نشده؟ چراكه در اثر رطوبت زنگار
نسبتا سبز رنگي بروي فلزات مسي مينشيند. با سمباده يا لبه تيز چاقو آنرا رسوب زدائي
كنيد تا مشكل رفع شود.
باتري
ليتيومي قابل شارژ داراي مواد شيميايي و يوني بسيار سمي است. و بقول كارشناسان هر يك عدد باتري (بخصوص نوع قابل شارژ
ليتيومي) ميتواند بيش از يك هكتار خاك را آلوده كند و حداقل براي
كشاورزي بسيار زيان بار خواهد بود.
از آنجا كه لوازم الكترونيك بطور اعم و لوازم همراه بطور اخص براي تامين انرژي
مصرفي شان بسمت استفاده از باتري هاي ليتيومي رو آورده اند، ميتوان تخمين زد كه
بطور ساليانه حداقل يك ميليارد باتري فرسوده و دور انداخته ميشوند (با استناد به
آمار توليد لوازم باتري خور) و اين رقم در هر سال بطور مضاعف افزايش يافته، اي بسا
تا سال 2020 مجموع باتري هاي فرسوده و دورانداخته شده به بيش از سي ميليارد عدد
برسد.
 بنابراين
و حداقل آيا نبايد براي دفن و يا نابود سازي اين ماده سمي و آلوده كننده زمين در
ايران خودمان، چاره اي انديشيد؟ چراكه اگر از هر دو ايراني يك نفر داراي يك گوشي و
يك وسيله ديگر باتري خور هم كه باشد و هر باتري سه سال عمر كند در خوشبينانه ترين
حالت، ساليانه دستكم قريب به 25 ميليون باتري فرسوده در زير و روي زمين
سرگردان خواهد ماند.
پس بناچار و قبل از اينكه انبوه باتري هاي فرسوده سمي و خطرناك، خاك سرزمين مان را
عقيم كنند، با ايجاد يك سازماندهي و تشكيلات سبز هوشمند، شايد بتوان راه حلي ساده و
عملي براي جمع آوري آنها ارائه كرد.
(جهت بزرگنمايي آمار توليد لوازم همراه در چين روي عكس دكمه بزنيد)
انداختن
باتري هاي فرسوده در سطل زباله، نهايت ناجوانمرداي است.
البته مسئولين شهرداري هم
چندان توجهي به جمع آوري اصولي آن ندارند و راهكاري براي جمع آوري آن پيشنهاد نداده
اند. بنابراين بنظر ميرسد بهترين راه، ريز ريز كردن و سپس سوزاندن كامل آن توسط خودمان مي باشد.
باتري هاي ليتيومي بكجا ميرود؟!
 در
سي سال گذشته تعداد اندازه (سايز) هاي باتريهاي رايج بسيار محدود و مشخص بود، اما در حال حاضر
باتري هاي ليتيومي، چه در مورد انواع ساعتي و يا قلمي و چه در مورد
مسطح يا قدرتي از حيث تنوع در ابعاد و ظرفيت، قادر شده تا آينده همه انواع باتري
هاي متداول را فقط بخود اختصاص دهد، تا آنجا كه بعيد نيست آيندهء نه فقط باتري هاي سربي
اسيدي خودروها، بلكه حتي سوخت فسيلي آن نيز از آن ايشان بشود!
معايبي كه ميتوان براي باتري هاي قابل شارژ جهت
جايگزيني سوخت فسيلي چهت خودروها برشمرد از اين قرار است:
از
نقاط ضعف ذاتي باتري هاي قابل شارژ ليتيومي با اينكه در بالاترين جايگاه نسبت به
انواع مشابه خود قرار دارد؛ اما همين زمان بالاي پر كردن باتري است كه حدود دو الي
سه ساعت ميباشد و با اين روش، امكان پر كردن آن در جايگاه هاي مخصوص ميسر نبوده و چنانكه بتوان اين
زمان را به 5 دقيقه كاهش داد، قابل قبول خواهد بود.
 دومين
نقطه ضعف، همچنين چگالي هنوز بالاي آن ميباشد، چراكه با چنين چگالي فعلي حتي
نميتوان يك باتري حداقل پنج هزار آمپري را براي پيمودن مسافتي كوتاه در حد 5
كيلومتر، براي خودروي سبكي كمتر از يك تن پياده و جاسازي كرد.
اشكال
و نقطه ضعف بعدي نيز دفعات پر و خالي شدن آن است2 چرا كه امتيازات باتري هاي ليتيومي
براي لوازمي مثل گوشي بسيار كاربر پسند و قانع كننده است اما يك راننده خودرو
نميتواند براحتي با آن كاستي ها و ناتواني ها كنار بيايد.
مثلا اگر قرار به فقط هزار بار قابليت شارژ شدن باتري باشد، ظرف كمتر از سه سال
ميبايست باتري فوق الذكر پنج هزار آمپري تعويض شود و قطعا مقرون به صرفه نبوده و توجيه
اقتصادي نخواهد داشت.
 از
طرفي ديگر باتري هاي ليتيومي حتي براي جايگزيني با باتري هاي فعلي خودرو هم آمادگي ندارد
(فعلا
سوخت بنزيني پيشكش!) چراكه تنها مزيت باتري هاي سربي اسيدي به باتري هاي
ليتيومي، ارائه جريان لحظه اي بالا و عدم احتراق و انفجار در شرايط نامطلوب ميباشد،
لذا همين ضعف باتري هاي ليتيومي نسبت به آن، باعث ميشود تا كسي جرات استفاده از آنرا در
خودرويش حتي جهت استارت زدن هم نداشته باشد!
با توجه به تمامي نقاط ضعف ذكر شده نميتوان انتظار داشت كه اساسا سوخت خودروها، در
بست و كلهم به باتري ها سپرده شود و بلكه ميبايست از جهاتي به آن كمك شود و بنوعي با
آن مشاركت شود. از جمله استفاده از باتري هاي خورشيدي و يا روش هايي براي پر كردن
باتري در هنگام حركت (كه قبلا نيز به آن اشاره شد). و يا شكلي تركيبي از سوخت سبز و
باتري نيز گزينه قابل قبول تري خواهد بود.
البته
در مقالات متعدد ميبينيم كه از سرعت پيشرفت در ارتباط با قطعات الكترونيك و عدم
پيشرفت در ارتباط با ويژگي هاي باتري هاي قابل شارژ گلايه ميشود و اينرا يك تضاد
بشمار مياورند ولي بنظر نميايد اين نظر چندان منصفانه باشد و اگر به قضيه با نگاه
دقيق تر و بسيط تر نگاه كنيم ابداع باتري هاي ليتيومي بخصوص نوع قابل شارژ آن در
دهه آخر قرن بيست، يك جهش بسيار بزرگ بود؛ بيش از حد متعارف و انتظار! و انصافا ره
صد ساله را در يك تحول ده ساله طي كرد و به اين دليل بود كه انتظارات بعدي بي پاسخ
ماند.
اكنون معجزات بعدي در زمينه تحولات باتري ليتيومي را فقط ميتوان به علم جديد ميكرو
الكتريك ها و فن آوري نانو ذرات سپرد و در اينراه پژوهشكده هاي دانشگاهي در ايران و
ديگر كشورها بسيار فعال برخورد ميكنند.
|
امروزه طراحان دستگاه هاي الكترونيكي همراه، لوازم را بر اساس تغذيه
سه ولت و در ضخامتي هرچه نازكتر، كه در جيب يا لاي كتاب! براحتي جاي
بگيرد، طراحي ميكنند و بتدريج باتري هاي قلمي گرد و استوانه 1.5 ولتي
از دور مصرف و حتي موضوعيت خارج شده و احتمالا تا 30 سال ديگر، اثري از
آنها در بازار نخواهد بود! |
سخن آخر!
سخن آخر
اينكه مشخصه هاي باتري هاي قابل شارژ ليتيومي براي لوازم همراه، تا آن حد مطلوب است
كه بنظر ميايد به اندازه كافي در موقعيت مناسب قرار دارد و
در قياس با باتري هاي جايگزين بسيار دست بالا را داشته و كاملا قابل قبول ميباشد.
 اما منبعد، صحبت بالا بردن توانايي هاي اين نوع باتري جهت جايگزيني سوخت فسيلي
خودروهاست كه ميتواند كاستي ها و نقاط ضعف آنرا معني دار كرده و قابليت و انگيزه
هاي پژوهش و سرمايه گذاري بيشتر در جهت رفع آن ايجاد كند.
و اي بسا در اين ميان اگر سوخت سبز مناسب و ارزان قيمت ديگري براي خودروها كشف يا ابداع شود،
ديگر گزينه جايگزيني
باتري ليتيومي بجاي بنزين و تلاش براي رفع كاستي هاي آن از الويت خارج خواهد شد.
چراكه حديث تامين سوخت سبز براي هواپيماي بدون سرنشين جاسوسي يا اكتشافي، سفينه هاي
فضايي و يا دريايي و مشترياني از اين قبيل توسط باتري هاي ليتيومي، به آن حد براي
محققان ايجاد انگيزه و شب زنده داري نميكند تا تامين سوخت روزانه ميليارد ها خودروي
در حال حركت در جهان سرمايه داري!
با تشكر
مدير سايت
خرداد 96
|
